ĂN GÌ MÙA VU LAN? – ĂN CHAY SAO TỐT CHO SỨC KHỎE
Người ta thường ví ăn để sống, chứ không sống để ăn. Sống ở đây không chỉ hiểu đơn giản là duy trì sức sống. Mà sống ở đây liên quan trực tiếp đến chất lượng sống. Chất lượng sống không chỉ có ở một cơ thể khoẻ mạnh mà còn nằm ở một tâm hồn cao thượng, lương thiện. Nói ngắn gọn là thân tâm thường an lạc.
Trong ẩm thực chúng ta thấy có 5 vị chính như: mặn, ngọt, đắng, chua, cay. 5 vị này cũng tương ứng với 5 hành: kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ. 5 vị và 5 hành lại liên hệ mật thiết tới tạng phủ: tim, gan, thận, phổi, tỳ.
Ăn uống quân bình đủ 5 vị và tuân theo ngũ hành thì có lợi cho tạng phủ, bảo đảm có một sức khoẻ tốt.
Ngoài ra cũng cần chọn mùa, quan sát thời tiết mỗi ngày để ăn sao cho thích hợp. Đồng thời khuyến khích ăn các món ăn đúng mùa, thức ăn theo thổ nhưỡng của từng vùng.
Mùa xuân thuộc hành mộc, mùa hè thuộc hành hoả, mùa thu thuộc hành kim, mùa đông thuộc hành thuỷ. Ở đây không nhắc tới hành thổ, vì hành thổ thuộc các thức vị ngọt, trung tính, bình hoà, nằm ở trung ương, chủ về tỳ vị, nên có thể phối với các thức vị khác, theo các mùa khác nhau, tuỳ vào cơ thể hàn hay nhiệt.
Hành mộc (mùa xuân, gan, thức vị ôn ấm, dương ít), hành hoả (mùa hè, tim, thức vị nóng nhiệt, dương nhiều), hành kim (mùa thu, phổi, thức vị lương mát, âm ít), hành thuỷ (mùa đông, thận, thức vị hàn lạnh, âm nhiều).
5 tạng phủ lại tương quan mật thiết đến tình chí của con người. Gan thuộc mộc, chủ về giận dữ, tâm thuộc hoả chủ về vui sướng, thận thuộc thuỷ chủ về sợ hãi, phế thuộc kim chủ về lo âu, tỳ thuộc thổ chủ về buồn thương.
Nhìn vào tâm tính bùng phát cũng có thể ít nhiều nắm được xu hướng của bệnh tình, mà điều chỉnh ăn uống, ngủ nghỉ.
Gan thuộc mộc, tương ứng với các loại thức ôn ấm, dương ít, vị chua, màu xanh lá cây. Tuy nhiên gan là kho chứa máu để dẫn về nuôi tim, nếu lạm dụng nhiều thức ăn chua, sẽ làm hại máu, tích độc cho gan, tâm tính nóng nảy, giận dữ, thay đổi thất thường.
Phế thuộc kim, tương ứng với các loại thức ăn lương mát, âm ít, vị cay, màu trắng. Người lo âu, hay thở dài, lâu ngày sẽ làm tổn hại đến phổi.
Tim thộc hoả, tương ứng với các loại thức ăn nóng nhiệt, dương nhiều, vị đắng, màu đỏ. Người vui thái quá sẽ ảnh hưởng đến tim, ăn nhiều thức ăn nóng nhiệt, mỡ đạm, nhưng do quá lạc quan trong ăn uống mà không điều tiết tập luyện nên thường mắc chứng hở hẹp van tim, suy tim.
Thận thuộc thuỷ, tương ứng với các loại thức ăn hàn lạnh, âm nhiều, vị mặn, màu tím, đen. Người hay sợ hãi sẽ làm thận suy. Thận sản sinh tinh tuỷ, là cơ quan lọc máu. Thận suy không đủ máu để đưa về gan chứa và nuôi tim, nên cơ thể suy nhược, thiếu đi sức sống.
Như vậy, vào mùa thu, chúng ta tự nhìn vào cơ thể hàn hay nhiệt của mình để điều chỉnh thức ăn âm nhiều hay dương nhiều để quân bình.
Mùa thu thuộc kim, chủ về vị cay, màu trắng, thức vị lương mát, âm ít, nên chúng ta có thể ăn các loại thực phẩm như gạo lứt trắng, hành tây, boa-rô, củ cải, súp lơ, bắp cải, đậu hũ, cải thìa, mù tạt, tương tamari tỏi, nấm mỡ, nấm rơm, nấm bào ngư, củ sen, ăn nhiều gia vị thảo mộc tổng hợp có trong rau sống. Sẽ giúp thúc đẩy sự phân tán, hành khí hoạt huyết.
Đồng thời chúng ta có thể kết hợp với các thức ăn thuộc thổ, vị ngọt của mật ong cùng các loại thực phẩm như các loại đậu hạt, đặc biệt là đậu tương, đậu thận trắng, lúa mạch, kê, bobo, hạt sen, khoai môn, khoai lang, khoai tây, hạnh nhân, các loại trái cây, rau củ có màu vàng như cà rốt, bí ngô…(vì thổ sinh kim).
Những thức ăn này khi được phối kết hợp sẽ giúp quân bình âm dương, trung hoà axit, thải độc cơ thể, ngăn chặn các bệnh cấp tính.
Ngoài ra chúng ta có thể kết hợp thiền tập, cùng các bài tập khí công làm mạnh phế khí như kéo ép đầu gối, ngũ hành thông khí, đạt ma dịch cân kinh…
Mùa Vu lan cũng được ví như mùa chay của người Phật tử. Ăn chay nhằm giảm sát sinh, hồi hướng công đức cho cha mẹ bảy đời quá vãng, nghĩ nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ hiện tiền. Có nhiều cách thể hiện lòng báo ân cha mẹ bằng vật chất và tinh thần. Ở đây, ăn chay đầy đủ đúng cách, không chỉ thải độc thân tâm mà cũng là một phần hướng thiện. Báo hiếu có gì đẹp hơn là tâm hướng thiện, hướng thiện cho bản thân mình và hướng thiện cho cha mẹ, gia đình!
P/s: Xin đừng ăn chay kiểu hành xác, cực khổ, qua loa, cũng như ăn vô tội vạ chỉ vì sợ không đủ chất như ăn mặn, ăn như thế không có lợi gì cho thân tâm!
